انجیل لوقا
بررسی هویت نویسنده انجیل لوقا در گروی پژوهش و تحقیق در رابطه میان انجیل سوم و كتاب اعمال رسولان است. اگر قبول كنیم كه نویسنده انجیل سوم و كتاب اعمال رسولان یك نفر است پس نویسنده لوقا و اعمال رسولان، احتمالاً از امت‌های اهل انطاكیه بوده است كه حداكثر پانزده سال بعد از پنطیكاست به مسیح علیه السلام ایمان آورده است.
وی دوست و همكار پولس گردید و بعد از ملاقات با وی در كرواس در سفر دوم همراه او شد. وی در فیلیپی باقی ماند و سرپرستی كلیسای آنجا را به عهده گرفت.
محتویات
نویسنده این انجیل
مؤلف انجیل لوقا دارای سبك ادبی عالی و تحصیلات عالیه بوده است. نوشته او نشان می‌دهد كه طرز فكرش كاملاً یونانی است. وی شخصی بسیار دقیق و موشكاف بوده زیرا باب بیست و هفتم، شامل بهترین شرحی از كشتیرانی می‌باشد كه از دوران گذشته بدست ما رسیده است. با بررسی این كتاب آشكار می‌شود كه او به امور طبی وارد بوده و به طور خلاصه می‌توان گفت كه وی یك غیریهودی یونانی زبان بوده كه تحصیلات بسیار عالی و استعداد فكری فراوان داشته است.
او احتمالاً از اولین ایمان آورندگان شهر انطاكیه بود. از زندگی وی تا زمانی كه در سال 51 میلادی در ترواس با پولس ملاقات كرد هیچ اطلاعی در دست نیست. با توجه به متنی كه نویسنده مسیحی "مریل تنی" در كتاب "معرفی عهد جدید" آورده معلوم می‌گیرد كه لوقا نه تنها حضرت مسیح علیه السلام را ملاقات نكرده بود و از حواریون نبود بلكه وی شاگرد مخصوص پولس بوده و در سفرها وی را همراهی می‌كرد.
انتساب این انجیل به لوقا
سنت كلیسا این انجیل را به لوقا یار و همراه پولس نسبت می‌دهند. این امر ریشه در شهادت ایرنئوس در پایان قرن دوم دارد. او در كتاب "بر علیه بدعتگزاران"
می‌گوید: «انجیل سوم را لوقا، آن گونه که پولس تبلیغ می‌كرد، نوشت» البته تعداد زیادی از دانشمندان جدید این استناد را پذیرفته‌اند اما یك اشكال جدی را مطرح كرده‌اند و آن این که اگر لوقا شاگرد خاص پولس است و همه جا همراه پولس بوده و انجیل او همان چیزهایی است كه پولس تبلیغ كرده، پس چرا الهیات این دو كتاب با الهیات پولسی تباین كلی دارد؟ الهیات پولسی عیسی – خدایی است در حالی كه الهیات ایندو كتاب عیسی – بشری است.
زمان نگارش این انجیل
در مورد زمان نگارش این كتاب اقوال مختلفی وجود دارد برخی سالهای 59 تا 63 میلادی و برخی هم دهه 70 یا 80 میلادی را می‌گویند. البته برخی تاریخ نگارش این انجیل را تا حدود سال 90 میلادی احتمال می‌دهند. بنابراین تاریخ نگارش این كتاب در زمانی بین سالهای 70 تا 90 میلادی است كه سالهای 80 تا 85 معمول‌تر است.
البته برخی نیز تاریخ نگارش كتاب را تا حدود 100 میلادی هم احتمال داده‌اند. در انجیل لوقا اشاره‌ای به محل نوشتن آن وجود ندارد و در این زمینه احتمالات متفاوتی مطرح گردیده است. محل نگارش احتمالاً روم بوده اگر چه اخائیه، افسس و قیصریه نیز پیشنهاد شده‌اند اما همه آنها غیرقطعی است.
محتوا
این كتاب با بیان هدف لوقا از نوشتن انجیل آغاز می‌گردد: «از آنجا كه بسیاری دست خود را دراز كردند به سوی تألیف حكایت آن اموری كه نزد ما به اتمام رسیده... من نیز مصلحت می‌دانم... بنویسم».
در ادامه، تولد و دوران كودكی عیسی علیه السلام را می‌آورد: «و چون روز هشتم، وقت ختنه طفل رسید او را عیسی نام نهادند و چون ایام تطهیر ایشان بر حسب شریعت او سوی رسید او را به اورشلیم بردند». (2: 21، 22)
سپس به خدمات عیسی علیه السلام در جلیل میپردازد. در باب پنجم تعدادی از معجزات آن حضرت را بیان می‌كند. در باب هفتم جریان تدهین پاهای عیسی را این چنین آورده است: «وقتی كه عیسی علیه السلام در خانه یكی از فریسیان بود ناگاه زنی كه در آن شهر گناهكار بود... شیشه از عطر آورده و شروع كرد به شستن پایهای او (عیسی علیه السلام) به اشك خود و خشكانیدن آنها به موی سر خود و پای های وی را بوسیده آنها را به عطر تدهین كرد». (7: 36، 39)
باب دهم با حكایت اعزام هفتاد از شاگردان آغاز می‌شود تا این كه در ادامه در باب 12 نوید و آمادگی مردم را برای بازگشت منجی موعود می‌گوید و در مورد اختلافات و جداییها و بحران های آینده هشداری دهد تا این كه عیسی علیه السلام برای سومین باز مرگ خود پیشگویی می‌كند.
در باب 19 جریان ورود مطفرانه عیسی علیه السلام اورشلیم و تطهیر هیكل را بیان می‌كند و در ادامه آخرین مشاجره عیسی را با رهبران یهود بازگو می‌كند و در باب 22 طرح خیانت یهودا اسخر یوطی در شام آخر و این كه عیسی علیه السلام انكار كردن پطرس را پیشگویی كند و سپس دستگیری عیسی و محكوم شدن او و صدور حكم مصوب شدنش را آورده است. سپس و در ادامه جان سپردن و تدفین عیسی را گزارش میکند.
چنانکه لوقا مینویسد، عیسی مسیح قبل از دستگیری پیشگویی كرد كه پطرس سهبار مسیح را انكار می‌كند و این سهبار قبل از بانگ خروس است. وقتی كه مسیح (طبق گزارش اناجیل) دستگیر شد و این اتفاق رخ داد پطرس به جمع یهودیان نفوذ كرد و یهودیان در سه مرتبه به وی مشكوك شدند در هر بار پطرس انكار كرد كه از یاران مسیح است.
پانویس
منابع
- هادی جهانگشا، انجیل لوقا، دانشنامه پژوهه، بازیابی: 8 اردیبهشت 1392.